اساسنامه مهمترین رکن شرکت سهامی است. کلیه ی شرکت های سهامی عام یا شرکت سهامی خاص باید دارای اساسنامه باشند. اساسنامه روابط شرکاء با یکدیگر و حدود اختیارات مجامع عمومی و هیئت مدیره را تعیین و تکلیف سود و زیان شرکت و مدت انحلال آن را معین می نماید. اساسنامه تابع نظر موسسین و اکثریت دارندگان سهام است و قانون از لحاظ اهمیت، مواردی را در آن ذکر کرده که در هر حال لازم الرعایه است.
اساسنامه ی شرکت در حقیقت سندی است که به آن اعتبار می دهد و در آن خط مشی و سرمایه ی شرکت، هدف و نحوه ی فعالیت و وظایف هر یک از اعضای شرکت و هیئت مدیره و مجامع عمومی و بازرسان شرکت و تعداد مدیران و نحوه ی انتخاب و مدت ماموریت و چگونگی تعیین جانشین مدیرانی که فوت یا استعفاء نموده و یا محجور و معزول می شوند معین می گردد. همچنین کلیه ی مواد آن برای اعضاء لازم الرعایه می باشد و همان طوری که در زندگی یک شخص حقیقی سجل یا شناسنامه ی او باعث هویت و اعتبارش می شود در شخص حقوقی نیز اساسنامه به او هویت و اعتبار می دهد و حدود اختیارات و وظایف مدیران و میزان مسئولیت آن ها و چگونگی عملکرد آن ها در قید می گردد.
شرکت‌های کوچک نیاز به اساسنامه ندارند و می‌توانند از شرکت‌نامه استفاده کنند. شرکت‌نامه مخصوص شرکت‌های کوچک با وظایف محدود است و شرکت‌های سهامی و تعاونی به شرکت‌نامه نیازی ندارند. شرکت‌نامه نوعی سند رسمی بین دو یا چند شریک، برای تشکیل شرکت تجاری تنظیم می‌شود و بنا بر ماده ۱۹۷ قانون تجارت پس از تشکیل شرکت، در همان ماه اول باید خلاصه‌ای از شرکت‌نامه و پیوست‌های آن به وزارت دادگستری ارسال شود. این سند از اسناد معتبر محسوب می‌شود و در حقیقت جزئی از اساسنامه شرکت است که توسط قوه قضائیه چاپ شده و در اختیار ثبت اسناد و املاک کشور، اداره کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی قرار می‌گیرد و توسط موسسین تنظیم می‌شود.
به عبارت دیگر طبق مواد 197 قانون تجارت و بند 2 ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک،شاید شرکت نامه را شرکت نامه به عنوان قرار دادی تعریف کرد که فی مابین شرکاء یک شرکت به صورت کتبی و قانونی منعقد می گردد. البته توجه داشته باشید شرکت‌نامه مخصوص شرکت‌هاى با مسؤولیت محدود، تضامنى و نسبى مى‌باشد و شرکت‌هاى سهامى و تعاونى نیازى به شرکت‌نامه ندارند و شرکتهای تجاری اشاره شده به موجب بلافاصله پس از ثبت شرکت ملزم به تحویل خلاصه شرکت نامه و ضمائم آن به وزارت دادگستری می باشند.این سند، سند معتبرى مى‌باشد که مندرجات آن در حقیقت، قسمتى از اساسنامه شرکت است که به‌وسیله قوه قضائیه چاپ گردیدهاست و در مرحله بعد می بایست به سازمان ثبت اسناد و املاک و اداره کل ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تحویل گردد معمولا در این سند به خلاصه ایی از مواردی که در اساسنامه درج شده است اشاره شده است. مواردی که به آن اشاره می شود به شرح ذیل می باشد:
الف ) نام شرکت،
ب ) موضوع شرکت،
پ ) سرمایه شرکت اعم از نقدى و غیرنقدی،
ت ) میزان سهم‌الشرکه هر یک از شرکاء،
ث ) تاریخ تشکیل شرکت و مدت آن
ج ) اسامى شرکاء یا مؤسسین شرکت با قید مشخصات کامل هر یک و اقامتگاه او
چ ) اسامى مدیران شرکت و اختیارات آنها و مشخصات کسانى که حق امضاء دارند
خ ) قید مشخصات بازرس یا بازرسان شرکت
د ) تاریخ و نحوه رسیدگى به حساب‌ها و چگونگى تقسیم سود و زیان شرکت
ذ ) انحلال شرکت
ر ) قید سایر نکاتى که لازم باشد
ز ) بالاخره شرکت‌نامه باید به امضاء مؤسسین برسد و در دفتر ثبت شرکتها ثبت گردد.
ژ ) با توجه به ماهیت وتعریف شرکتنامه این سند باید به امضای تمامی شرکاء برسد .
تفاوت شرکتنامه با اساسنامه:
بنا به آنچه که گفته شد،بنظر شرکت‌نامه و اساسنامه بسیار شبیه هم هستند. مهم‌ترین تفاوتی که میان اساسنامه و شرکتنامه است همان شرکت‌هایی است که باید آن را تنظیم کنند. یعنی اساسنامه برای شرکت‌های سهامی عام و سهامی خاص الزامی است اما شرکت‌نامه برای شرکت‌های در قالب تضامنی، مسئولیت محدود و نسبی لازم است. دیگر تفاوت‌ها ممکن است در متن این دو سند و آنچه مورد اشاره قرار می‌گیرد پیش بیاید.